جزئیات طرح توسعه کشت فراسرزمینی
- شناسه خبر: 905
- تاریخ و زمان ارسال: 29 مرداد 1401 ساعت 09:10
- بازدید : 60
- نویسنده: محمد بروغنی
حدود 85 درصد ازمنابع آب شیرین کشور در حالی صرف محصولات کشاورزی می شود که در حال حاضر با چالش های عمده ای برای تامین منابع آب شرب روبه رو هستیم که نمونه آن قطعی بیش از یک هفته ای آب در شهرکرد و اخیرا نیز همدان است. موافقان، افزایش بهره وری، پایداری در تولید و انتقال دانش را از نقاط مثبت این طرح می دانند. به گفته آنها کشت فراسرزمینی هم میتواند میانبری برای توسعه کشاورزی باشد و هم باعث احیای منابع آبی کشور شود. از سویی دیگر مخالفان معتقدند که تاثیر این طرح بر امنیت غذایی خانوارها و معیشت کشاروزان مثبت نخواهد بود.
در حال حاضر نزدیک به 5 میلیون تن محصولات زراعی از کشورهای دیگر وارد کشور میشود که با توجه به گرمایش جهانی، تغییر اقلیم و کاهش نزولات جوی، افزایش حفر چاههای غیرمجاز، کشاورزی ناکارآمد، برداشتهای بیرویه از سفرههای آب زیرزمینی، برهمزدن چرخه تجدیدپذیری آب و سدسازیهای غیراصولی کشاورزی، اگر تدبیری اندیشیده نشود دچار مشکلات بیشتری خواهیم شد.
روند کند اجرای سیاست های کشت فراسرزمینی
ازسال 95 موضوع کشت فراسرزمینی در کشور مطرح شد واز سال 99 این سیاستها تدوین و نهایی شد و در دی ماه آن سال از سوی وزیر وقت جهاد کشاورزی در چهار محور ابلاغ شد. درحال حاضر تحقیقات برای نیاز سنجی در کشورها درحال انجام است و در بسیاری از کشورها موفق به انعقاد قرارداد و واگذاری زمین به شرکتها و بخش خصوصی شده است. بر اساس گزارش ها چهار محصول ذرت، سویا، جو و دانههای روغنی شامل کلزا و آفتابگردان تحت پوشش این طرح قرار میگیرند. کشورهایی مانند روسیه، برزیل، آذربایجان و اوکراین با ایران قرارداد بسته و با واگذاری زمین به متقاضیان و ارائه تجهیزات مورد نیاز به کشاورزان و تولیدکنندگان کشتهای خود که بیشتر شامل گندم، جو، ذرت و نهادههای دامی است را آغاز کرده اند که البته با توجه به اینکه قدمت کشت فرا سرزمینی در دنیا به 25 سال قبل می رسد و بسیاری از کشورها به کاشت محصولات استراتژیک در سرزمین های دوردست اقدام کرده اند این گونه به نظر می رسد که اهتمام جدی به این طرح وجود نداشته است.
اقدامات وزارت کشاورزی برای توسعه کشت فراسرزمینی
در سیاستهای جدید فقط به محصول نهایی تسهیلات داده می شود و به زمین و ماشین آلات و سایر هزینههای تولید تسهیلاتی تعلق نمیگیرد. به عبارتی در آغاز فصل کشت پیش پرداخت ارزی در قبال ضمانتنامه به فعال کشت فراسرزمینی پرداخت میشود و زمانی که محصول نهایی در گمرک ایران تحویل داده شود مابقی آن تسویه خواهد شد.
محسن شاطرزاده، مجری طرح کشت فراسرزمینی وزارت جهاد کشاورزی در این باره گفت: تسهیلات کشت فراسرزمینی به کسانی تعلق میگیرد که در ایران ثبت شده باشند. قبل از فصل کشت، با تولید کننده قرارداد بسته می شود و دو ماه بعد از فصل برداشت، محصول باید در گمرک ایران به وزارت جهاد تحویل داده شود. خرید در قالب قرارداد و بصورت ارزی خواهد بود. پیش پرداخت در قالب تسهیلات ارزی توسط بانک مرکزی و یا صندوق توسعه ملی پرداخت خواهد شد.
او افزود: ما موافقت صندوق توسعه ملی را اخذ کردیم تا بتوانیم برای کسانی که با ما قرارداد میبندند، وامهای ارزی درخواست کنیم. ضمن اینکه بر اساس مصوبه بانک مرکزی که در سال ۹۷ تصویب شده، این بانک آماده پرداخت ارز نیمایی به فعالان کشت فراسرزمینی است که البته این فعالان باید از طرف وزارت جهاد کشاورزی معرفی شوند.
شاطرزاده اضافه کرد: ناگفته نماند حداقل محصول تحویلی برای عقد قرارداد با فعالان کشت فراسرزمینی باید ۵۰ هزار تن باشد و اگر میزان تولید کمتر از این رقم باشد، با متقاضی قرارداد بسته نخواهد شد. به عبارتی فعال کشت فراسرزمینی باید حداقل ۱۵ هزار هکتار زمین آبی یا بیش از ۳۰ هزار هکتار زمین دیم داشته باشد تا بتواند حداقل ۵۰ هزار تن محصول را تولید کند. بنابراین کسانی که مساحت زمینهایشان کمتر از این ارقام باشد، امکان عقد قرارداد با وزارت جهاد و استفاده از تسهیلات را ندارند. در زمان عقد قرارداد اسناد اجاره یا مالکیت این زمینها باید ارائه شود و این اسناد باید به تأیید سفارت و کنسولگری کشورمان در کشور محل تولید رسیده باشد. سال گذشته این سیاستها به شرکتها و دستگاههای مختلف ابلاغ و فراخوان داده شد ضمن اینکه تاکنون هفت شرکت بزرگ که متقاضی این کار بودند درخواست داده و پرونده تشکیل دادهاند.
ابوالفضل خاکی، رئیس اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی قم نیز درباره روند اجرای طرح کشت فراسرزمینی گفت: بیشتر متقاضیان خریداران دولتی هستند که زیرمجموعه شرکتهای وابسته به وزارت صنایع و وزارت جهادکشاورزی هستند اما بخش خصوصی نیز همکاری داشته و پیش بینیمان این است که از کشت فراسرزمینی استقبال خوبی به عمل آید و در سالهای نزدیک بیشتر نیازهای اصلی غذایی کشور با این ایده تامین شود.
ونزوئلا مقصدی به صرفه برای سرمایه گذاران ایرانی
بیش از 18 میلیون هکتار از اراضی کشور زیر کشت محصولات کشاورزی قرار دارد. برای اینکه بتوانیم امنیت غذایی برای کشور تامین کنیم و نیازهای وارداتی خود را به حداقل برسانیم باید هدفگذاری کشت در 7 میلیون هکتار را ترسیم و عملیاتی کنیم اما اکنون فقط توانستیم کمتر از 11 درصد را اجر کنیم. با این حال کشورهای دیگری از جمله ارمنستان و غنا هم پیشنهادهایی برای کشت در آن کشور داشتهاند که میتواند به افزایش کشت فراسرزمینی کشورمان کمک کند.
درمیان کشورهای موردنظر ونزوئلا به دلیل پربارش بودن و داشتن 20 هزار میلی لیتر بارش هم مقصد خوبی برای داشتن زمین و هم اقتصاد مقرون به صرفهای است که در زیرسایه روابط دیپلماتیک خوب نیز که با ایران دارد میتواند منجر به سرمایهگذاریهای خوبی دراین کشور برای بخشهای مختلف شود همچنین برزیل و روسیه نیز دارای شرایط خوبی برای کشاورزی و انتقال محصول نهایی به ایران دارد. چندی پیش این کشور پیشنهاد در اختیار قراردادن 100 هزار هکتار زمین به ایران برای کشت فراسرزمینی را داد به طوری که اوایل خردادماه امسال یک هیات تجاری روسی در سفری که به ایران داشت پیشنهاد کرد که ایران بیش از 100 هزار هکتار زمین کشاورزی در روسیه را در اختیار بگیرد و کشاورزی فراسرزمینی انجام دهند.
افزایش بهره وری، پایداری تولید
قاره آفریقا موردهدف ترین منطقه در میان کشورهای کمترتوسعه یافته برای تملک زمین در مقیاس بزرگ است. بر اساس آمارها بیش از 14.2 میلیون هکتار زمین به سرمایه گذاری های کشاورزی در مقیاس بزرگ درآفریقا منتقل شده است. کشورهایی چون چین، هند، کره جنوبی و امارات نیز از جمله کشورهایی هستند که به کاشت محصولاتی همانند برنج و گندم در آفریقا و کشورهای آمریکای لاتین روی آورده اند. باتوجه به کمبودمنابع آب در کشور و همچنین امنیت بیشتر واردات از طریق کشت فراسرزمینی نسبت به واردات به روش معمول ضروری است تا سیاست های دولت در این زمینه با جدیت بیشتری دنبال شود تا وابستگی کشور به واردات محصولات استراتژیک کمتر و بهره وری و پایداری تولید را شاهد باشیم.